Szanowni Państwo
Bazylika Archikatedralna w Warszawie, będąca Centrum Muzyki Sakralnej, jest miejscem wyjątkowym. To w tej świątyni odbywają się liczne festiwale muzyczne, właśnie tu znajdują się aż cztery instrumenty piszczałkowe, działają dwa chóry i tu szczególną wagę przykładamy do pięknej oprawy muzycznej.
Pragnę, jako organista tej Bazyliki, aby muzyka wykonywana podczas Państwa zaślubin miała szczególnie uroczysty i podniosły charakter, była zgodna z Państwa oczekiwaniami i w pełni odzwierciedlała ducha muzyki sakralnej.
Zachęcam do wspólnego spotkania przy wielkich organach naszej Archikatedry, w trakcie którego zaprezentuję Państwu największe arcydzieła muzyki sakralnej. Celem tego spotkania jest wspólne zaplanowanie programu muzycznego liturgii sakramentu małżeństwa, lecz głównym atutem to, że to właśnie Państwo decydują, które utwory będą towarzyszyć Państwa zaślubinom.
Zachęcam również do zapoznania się z przygotowaną dla Państwa płytą DVD (chwilowo niedostępną nieodpłatnie w kancelarii parafialnej), na której znajdą Państwo propozycje szczególnie uroczystej oprawy muzycznej z udziałem najlepszych warszawskich kameralistów. Królewski dźwięk trąbki, przejmujący śpiew skrzypiec, uczuciowy ton sopranu, czy medytacyjny charakter klarnetu sprawią, że Państwa uroczystość nabierze znamion szczególnego misterium, a Państwu i wszystkim bliskim pomoże w wyjątkowo pełnym przeżyciu liturgii sakramentu małżeństwa.
Piotr Rachoń
tel. +48 503 504 853
p.rachon@wp.pl
Najczęściej zadawane pytania:
1. W jaki sposób zorganizować oprawę muzyczną na liturgię Sakramentu Małżeństwa?
Aczkolwiek najważniejszym elementem Państwa uroczystości jest Eucharystia i złożenie przysięgi małżeńskiej, muzyka rozbrzmiewająca podczas liturgii nadaje temu wydarzeniu należnej rangi. Podobnie jak strój weselny Państwa i Państwa gości jest oznaką, że chwila Państwa zaślubin jest dla wszystkich momentem niezwykle ważnym, także i muzyka może, i powinna, podkreślać specjalny charakter uroczystości. Co więcej; muzyka powinna tworzyć ten szczególny nastrój!
Moim celem i zadaniem jest więc takie zorganizowanie oprawy muzycznej liturgii aby dzięki Państwa sugestiom i moim doświadczeniu wspólnie wybrać utwory muzyczne godne tak wielkiej uroczystości. Jak tego dokonać w najprostszy sposób? Zachęcam do zapoznania sie z poniższym scenariuszem oraz do realizacji poszczególnych etapów wg podanego porządku:
- Wizyta w kancelarii parafialnej – pobranie płyty DVD z propozycjami muzycznymi i zapoznanie się z jej zawartością
- Kontakt telefoniczny lub mailowy z organistą Bazyliki (Piotr Rachoń, tel. +48 503 504 853, p.rachon@wp.pl) – Ustalenie terminu spotkania w Katedrze
- Spotkanie przy wielkich organach Archikatedry:
- Przedstawienie propozycji muzycznych przez nowożeńców (wybór solistów, utworów sakralnych), zaznajomienie sie z propozycjami organisty
- Możliwość wysłuchania ?na żywo? utworów organowych i ich dobór pod kątem liturgii
- Ustalenie ?krok po kroku? planu muzycznego całej Mszy św.
- Omówienie spraw ?innych?
- Zatwierdzenie programu muzycznego – przesłanie mailem programu muzycznego nowożeńcom do finalnej akceptacji (ew. korekty)
- Uroczysty dzień zaślubin ? liturgia wzbogacona wybranymi utworami muzycznymi
Powyższy plan jest propozycją sprawnej organizacji spraw dotyczących oprawy muzycznej. Możliwe jest również ustalenie wszystkich szczegółów droga mailową.
2. Ile utworów muzycznych może być wykonanych w trakcie liturgii Sakramentu Małżeństwa?
Poza wszystkimi fragmentami muzycznymi integralnie związanymi z liturgią (śpiew części stałych; Kyrie, Sanctus, Agnus Dei, oraz psalmu, aklamacji Alleluja, hymnu do Ducha Świętego, odpowiedzi mszalnych), w obrębie liturgii odprawianej w Archikatedrze może pojawić się aż…7 utworów muzycznych (!). Staram się, przygotowując dla Państwa program artystyczny nabożeństwa, aby oprawa muzyczna była bogata i w pełni pozwoliła wykorzystać obecność solistów czy ukazać walory brzmieniowe katedralnych organów. Z jednej strony smutną praktyką jest to, że fragmenty muzyki instrumentalnej mogą pojawić się w miejscach liturgii, w których zwyczajowo wykonywane są ?pieśni z ludem?; faktem jest, że wypierają one te śpiewy. Z drugiej jednak strony praktyka liturgii pokazuje, że większość wiernych uczestniczących w tego typu nabożeństwach przybiera postawę biernego w niej uczestnictwa. W tej sytuacji zastąpienie śpiewów wspólnotowych najwartościowszą literaturą sakralną, instrumentalną bądź wokalną, pozwala nadać liturgii charakter misterium muzycznego.
3. W których momentach liturgii mogą pojawić się solowe utwory muzyczne?
Muzyka instrumentalna lub wokalna jest możliwa do wykonania w następujących miejscach Mszy św. połączonej z udzieleniem Sakramentem Małżeństwa:
- Utwór przed liturgią
- Utwór na wejście
- Utwór w trakcie ofiarowania
- Utwór podczas udzielania Komunii Św.
- Utwór podczas podpisania konkordatu
- Utwór po błogosławieństwie
- Utwór na wyjście
Poniżej znajdą Państwo krótką charakterystykę określonego momentu liturgicznego i sugestie dotyczące charakteru wykonywanej muzyki:
Utwór przed liturgią
Muzyka rozbrzmiewająca przed rozpoczęciem Mszy św. (czyli przed dzwonkiem będącym znakiem do rozpoczęcia akcji liturgicznej), jest zachętą dla wiernych zgromadzonych w świątyni do duchowego przygotowania się do Eucharystii. Spokojny charakter utworów ma zachęcić Państwa gości do skupienia swej uwagi na nadrzędnym celu rodzinnej uroczystości, przesuwając punkt ciężkości ze spotkania towarzyskiego (i często towarzyszącym mu rozmowom), na sprawy bardziej duchowe, zachęcając tym samym do wewnętrznego wyciszenia i kontemplacji. (muzyka ok. 2-7 minut)
Utwór na wejście
…rozpoczynający się tuż po dzwonku, który jest znakiem dla celebransa do rozpoczęcia liturgii i sygnałem dla nowożeńców do uroczystego przejścia spod głównego wejścia (spod chóru) w kierunku ołtarza. Procesji tej może towarzyszyć uroczysta, pełna patosu, dostojna, marszowa muzyka lub utwór o bardziej spokojnym charakterze. (ok. 2 minut)
Utwór na ofiarowanie
Towarzyszący obrzędom liturgii eucharystycznej. Tajemnica przemiany chleba w Ciało Chrystusa i wina w Jego Krew, i otwarcie się na Nią, wymaga skupienia i kontemplacji, dlatego też muzyka pojawiająca sie w tym momencie liturgii ma pomóc w uświadomieniu sobie celu i treści Eucharystii; ma więc ona medytacyjny, spokojny charakter. (do 2,5 minut)
Utwór podczas udzielania Komunii Świętej
Wyrazem pełnego zjednoczenia wiernych z Panem Bogiem, oraz jedności wszystkich zgromadzonych w Świątyni gości jest wspólne przyjęcie Komunii Świętej. To z jednej strony intymna relacja człowieka z Panem Bogiem ale także pełne radości wyznanie, że Pan Bóg otacza miłością i opieką każdego z nas. Muzyka wykonywana w tym centralnym momencie Eucharystii może, poprzez swój spokój i łagodność, opisać bliskość relacji Boga i człowieka, ale może być także ekstrawertycznym, artystycznym opisem pełni radości z wielkiego, otrzymanego od Pana Boga, daru. Czar łagodności czy eksplozja stonowanej radości ? Wybór charakteru muzyki należy do nowożeńców… (3-5 minut)
Utwór podczas podpisania konkordatu
To moment w trakcie liturgii, w którym podpisują Państwo dokumenty pozwalające uznać także przez Państwo Polskie zawarty przed Panem Bogiem akt małżeński. Ponieważ jest to moment w zasadzie niemieszczący się w ramach tradycyjnej liturgii, charakter muzyki nie musi być tak poważny jak w poprzednich częściach Mszy św. Muzyka o lżejszym charakterze (lecz mieszcząca się w duchu twórczości religijnej) może trwać ok. 3-4 minut.
Utwór po błogosławieństwie
Na zakończenie liturgii celebrans udziela Państwu, oraz zgromadzonym w świątyni wiernym, uroczystego błogosławieństwa. Nastepuje później moment prywatnej modlitwy nowożeńców na klęcznikach ustawionych przed ołtarzem. Tej chwili prywatnej adoracji, dziękczynienia i prośby o potrzebne łaski dla nowej rodziny, może towarzyszyć spokojna, medytacyjna muzyka. Zazwyczaj utwór towarzyszący cichej modlitwie trwa ok. 3-4 minut.
Utwór na wyjście
Muzyka towarzysząca opuszczeniu świątyni przez nowożeńców i zgromadzonych wiernych przeważnie ma bardzo uroczysty, wirtuozowski charakter. Zazwyczaj jest to utwór organowy lub wykonany np. na trąbce lub innym nośnym instrumencie z towarzyszeniem organów.
4. Jakie instrumenty wybrać do udziału w liturgii?
Oczywiście organy są instrumentem, który towarzyszy wszystkim muzycznym elementom liturgii. Katedralne organy służą jako instrument akompaniujący lecz również z powodzeniem mogą wykonać utwory wielkiej literatury muzycznej w trakcie Państwa zaślubin. Udział innych instrumentów solowych, czy solistów śpiewaków niewątpliwie dodaje liturgii blasku i sprawia, że Msza św. z ich udziałem nabiera uroczystego, królewskiego charakteru. Niezwykle trudno jest sugerować, który z instrumentów wybrać. Pomocą w poznaniu specyfiki ich brzmienia ma być płyta DVD z propozycjami muzycznymi Archikatedry.
Znajdą więc tam Państwo nagrania wykonane na trąbce (barokowej, trąbce B, flugelhornie), skrzypcach (współczesnych i barokowych), flecie poprzecznym, oboju, klarnecie oraz wykonania literatury wokalnej (sopran, mezzosopran). Idea mającą pomóc Państwu w dokonaniu wyboru upragnionego instrumentu jest taka, że jeden z utworów (J.S.Bach -Ch.M.Gounod: Ave Maria) został nagrany w wersji solowej przez wszystkie pojawiające się na płycie instrumenty (oprócz skrzypiec, które wykonują Ave Maria Schuberta). Pozwala to Państwu na porównanie brzmienia każdego instrumentu z osobna i dokonanie wyboru tego, który jest najbliższy Państwa oczekiwaniom.
Do liturgii możemy zaprosić również większą ilość solistów. Ciekawym zestawieniem jest udział dwóch ?instrumentów? solowych + organy. Program układany jest wówczas w taki sposób aby w jak największej ilości utworów artyści wykonywali je wspólnie, tzn. w trio. Możliwości łączenia instrumentów w takim zestawie jest niezwykle wiele by wspomnieć tylko kilka z nich:
- Sopran (lub mezzosopran) + trąbka (lub skrzypce lub flet poprzeczny lub klarnet lub obój) + organy
- 2 trąbki + organy
- 2 skrzypiec + organy
- flet poprzeczny (lub obój lub klarnet) + skrzypce + organy
- flet poprzeczny + obój + organy
- …i wiele innych zestawów
Możliwe jest również włączenie chóru do odprawianej w intencji Państwa małżeńskiej liturgii. Szczególnie mile widziany jest udział jednego z zespołów działających przy Katedrze:
- Chór Archikatedry Warszawskiej
- Chłopięco ? Męski Chór Katedralny ?Cantores Minores?
- Chór ?JP II?
Udział solistów i chórów gościnnych, niezwiązanych z Archikatedrą precyzują szczegółowo dwa katedralne regulaminy dotyczące spraw muzycznych: Kodeks ślubny oraz Kodeks chóralno-organowy.
